Novi nastavni program osnovnih akademskih studija startuje školske 2014/2015.
UVOD
Studijski program osnovnih akademskih studija inženjerskog menadžmenta se realizuje na Tehničkom fakultetu u Boru od 2002. godine u okviru četvorogodišnjih akademskih studija. Ovaj studijski program počeo je sa realizacijom pod nazivom Industrijski menadžment, nastao kao rezultat preuzimanja dobre prakse sa evropskih i USA univerziteta (European University of applied Science- Germany, Nottingham University- England, Purdue University– USA, MIT Sloan- USA i drugi). Naziv ovog studijskog programa je usklađen sa usvojenom listom stručnih, akademskih i naučnih naziva sa naznakom zvanja odgovarajućeg stepena studija, koje je usvojio Nacionalni savet za visoko obrazovanje Republike Srbije, kao studijski program pod nazivom Inženjerski menadžment u polju Tehničko-tehnoloških nauka i oblasti Industrijsko inženjerstvo i inženjerski menadžment sa nazivom diplome na osnovnim akademskim studijama diplomirani inženjer menadžmenta. Ovaj studijski program prvi put je akreditovan 2009. godine, i do danas je pretrpeo neznatne izmene koje se pre svega odnose na moduliranu nastavu.
Inženjerski menadžment je područje studija namenjeno studentima koji su zainteresovani da se u svojoj profesionalnoj karijeri bave poslovima: planiranja, organizovanja, vođenja, kadrovanja i kontrolisanja u delovima ili u kompanijama u celini u cilju unapređenja njihovih performansi.
Za razliku od drugih studijskih programa, studijski program inženjerskog menadžmenta pruža mogućnosti za sticanje potrebnih znanja za praktično angažovanje u globalnim kompanijama kojih je sve više i u privredi Srbije. Program daje sinergiju između ekonomskih, sociološko-pravnih, tehničkih, informatičkih i upravljačkih znanja sa aspekta funkcionisanja kompanije kao složenog sistema u kome je potrebno upravljati resursima (materijalnim, finansijskim, ljudskim …) u cilju ostvarenja kompanijskih ciljeva kroz stalna poboljšanja ostvarenih performansi. Stručnjaci ovog profila, kako pokazuje dosadašnja praksa, su vrlo pogodni za međunarodnu saradnju i kooperaciju, jer sarađuju sa kolegama iz sveta školovanim po vrlo sličnim programima u razvijenim zemljama EU i SAD-u.
Na osnovu desetogodišnjeg iskustva u realizaciji ovog programa od toga pet godina posle prve akreditacije može se izvesti nedosmisleni zaključak da su se diplomirani inženjeri sa ovog studijskog programa dobro snašli na tržištu rada Srbije, daleko iznad očekivanja autora ovog kurikuluma. Za deset godina realizacije nastave na ovom studijskom programu diplomiralo je ukupno 567 studenata (do 30.08.2013.god) od toga vrlo brzo se zaposlilo preko 95% diplomiranih što na najbolji način potvrđuje društvenu opravdanost njegovog postojanja. Sigurno je, da sa ovim rezultatom ovaj studijski program spada u grupu najefektivnijih u srpskom obrazovnom prostoru.
U aktuelnom akreditacionom procesu kurikulum je osavremenjen po ugledu na najbolju praksu tako da je program proširen sa novim modulom, pored postojećeg poslovnog menadžmenta koji je ostvario nesumnjivo zavidan rezultat. Od novog modula u završnom semestru – Informatički menadžment, se očekuje u narednom periodu novi impuls razvoju ovog studijskog programa na osnovnim akademskim studijama.
STRUKTURA STUDIJSKOG PROGRAMA
Studijski program osnovnih akademskih studija u okviru polja Tehničko- tehnoloških nauka i oblasti Industrijsko inženjerstvo i Inženjerski menadžment pod nazivom Inženjerski menadžment na Tehničkom fakultetu u Boru osmišljen je na temelju savremenih iskustava u ovoj oblasti (Referenca)
– Elementi studijskog programa
a) Naziv i ciljevi studijskog programa
Naziv : Inženjerski menadžment
Ciljevi: Cilj ovog studijskog programa je da se podmire rastuće potrebe za stručnjacima ovog profila, naročito u kompanijama gde se kao strateški partneri javljaju kompanije iz razvijenih zemalja, pre svega EU. Obrazovanjem inženjera ovog profila obezbeđuju se znanja iz oblasti planiranja, organizovanja, kadrovanja, vođenja i kontrolisanja u operativnim aktivnostima kompanija sa ishodima proizvoda materijalne prirode i usluga. Detaljnije obrazloženje ciljeva studijskog programa dato je na sledećoj stranici (strana 4) .
b) Vrsta studija i ishodi učenja
Vrsta studija: Osnovne akademske studije
Ishodi učenja: Na ovom studijskom programu ishodi učenja podrazumevaju sticanje znanja iz opšte osposobljenosti ovladavanja znanjima primene alata i tehnika za analizu i sintezu elementarnih procesa u operativnim aktivnostima planiranja i realizacije u proizvodnim i uslužnim kompanijama uz korišćenje savremenih informacionih resursa. Sticanjem predmetno-specifičnih sposobnosti u oblasti operativnog upravljanja, upravljanja troškovima, upravljanja rizikom, upravljanja projektima su posebne kompetencije koje se stiču na ovom studijskom programu. Detaljan opis ishoda učenja prikazan je na sledećoj strani: (strana 5) . Konačno, prvi stepen akademskih studija iz oblasti Inženjerskog menadžmenta je osmišljen tako da pruža dobru osnovu kako za profesionalno angažovanje u proizvodnim i uslužnim kompanijama, tako i za nastavak studija na jednogodišnjim master studijama iz oblasti inženjerskog menadžmenta (II stepen studija).
v) Akademski naziv:
Diplomirani inženjer menadžmenta
g) Uslovi za upis na studijski program:
Završena četvorogodišnja srednja škola i položeni prijemni ispit iz jednog od predmeta: Matematika ili Ekonomika, sa zavidnim nivoom potrebnog praga znanja. Redosled kandidata za upis utvrđuje se na osnovu opšteg uspeha postignutog u srednjem obrazovanju i rezultata postignutih na prijemnom ispitu, što je definisano Pravilnikom o upisu studenata na osnovne akademske studije na Tehničkom fakultetu u Boru. Uslovi upisa detaljnije su prikazani na sledećoj strani (strana 8) .
d) Lista obaveznih i izbornih studijskih područja, odnosno predmeta sa okvirnim sadržajem
U sledećem Nastavnom planu studijskog programa Inženjerski menadžment (Nastavni plan) data je lista obaveznih i izbornih predmeta sa ESPB bodovima, broj časova predavanja, vežbi i drugih oblika nastave. Takođe, u sledećoj tabeli data je specifikacija predmeta, odnosno okvirni sadržaj predmeta (Lista predmeta) .
đ) Način izvođenja studija i potrebno vreme za studije
Način izvođenja nastave: Nastava se izvodi putem predavanja, auditornih, laboratorijskih i računarskih vežbi. Posebna pažnja posvećuje se posebnim oblicima nastave kao što su domaći zadaci, seminarski radovi, projekti, stručne prakse, završni rad i druge aktivnosti uz mentorski rad nastavnika. Primeri koji se rešavaju posvećeni su praktičnom rešavanju konkretnih praktičnih problema iz odgovarajuće oblasti izučavanja. Tokom studija sve aktivnosti se boduju tako da određeni broj bodova, koji je u svim slučajevima kreće u granicama od 30 % – 70% ukupnih bodova, student ostvaruje kroz realizaciju predispitnih obaveza.
Potrebno vreme: Četiri godine – osam semestara
e) Bodovna vrednost svakog predmeta
Svaki predmet, s obzirom na potrebno vreme za ispunjenje predispitnih i ispitnih obaveza, vrednovan sa odgovarajućim ESPB bodova (prema odredbama Zakona o visokom obrazovanju iz 2005. godine, a u duhu Bolonjskog procesa izjednačavanja uslova studiranja širom Evrope). Broj ESPB bodova za svaki predmet proizašao je kao rezultat potrebnog angažovanja studenta na savlađivanju obaveza u okviru nastavnog predmeta. Student završava studije na studijskom programu kada sakupi 240 ESPB bodova (svaka godina po 60 bodova). Student može ostvariti tokom četvorogodišnjeg školovanja dodatne bodove angažovanjem u vannastavnim aktivnostima kao što su: rad u studentskom parlamentu, studentskim organizacijama, savetu fakulteta….. (Pravilnik o vrednovanju vannastavnih aktivnosti studenata )
Bodovna vrednost svakog predmeta predstavljena je u Nastavnom planu studijskog programa Inženjerski menadžment.
ž) Bodovna vrednost završnog rada
Završni rad srazmerno potrebnom vremenu angažovanja za njegovu realizaciju nosi 6 ESPB.
z) Preduslovi za upis pojedinih predmeta
Dati u specifikacijama svakog predmeta u okviru sledeće tabele: Lista predmeta .
j) Uslovi za prelazak sa druigih studijskih programa
U toku studija moguć je prelazak sa drugih studijskih programa ukoliko postoji poklapanje u nastavnom planu, s obzirom da postoji određeni broj predmeta koji su zajednički. Na ovaj način se ostvaruje horizontalna i vertikalna pokretljivost studenata u duhu Bolonjskog procesa
– Obim studija izražen brojem ESPB bodova
Obim studija je 4 godine (osam semestara) sa 240 bodova (60 bodova godišnje ili 30 bodova po semestru). Student može ostvariti dodatne bodove angažovanjem u vannastavnim aktivnostima kao na primer: Studentski parlament, studentske organizacije, Savet fakulteta itd. (Pravilnik o vrednovanju vannastavnih aktivnosti studenata)
SVRHA STUDIJSKOG PROGRAMA
– Jasnoća profesije i sticanje društveno opravdanih kompetencija
Sfera proizvodnje, premda još uvek dominantna u većem delu naše zemlje, sve više se pomera ka sektoru usluga. Tako je, primera radi, krajem prošlog veka u SAD na 100 zaposlenih bilo preko 70% zaposlenih u uslužnom sektoru. I u evropskim zemljama sa uočava sličan trend – doduše nešto upadljivije u zemljama evropskog severa. Prema strategiji razvoja do 2020. godine naša zemlja ide sve više ka globalnim integracijama i otvara se prema domenu usluga i razvoja privatnog preduzetništva, što iziskuje visoko – stručna znanja uključujući i znanja iz oblasti menadžmenta. Time se stvaraju mogućnosti i šanse za zapošljavanje i razvoj profesionalne karijere inženjera menadžmenta, koji se obrazuju na Tehničkom fakultetu u Boru. Ovaj trend je prisutan i danas, jer se diplomirani inženjeri menadžmenta brzo zapošljavaju, a neki i tokom završne godine studija. U dosadašnjoj egzistenciji ovog studijskog programa u periodu od 2002 do 2012 godine diplomiralo je 567 studenata (Zaključno sa 30.08.2013) od kojih je preko 95% našlo ubrzo posao u struci što na najbolji način opravdava postojanje ovakvog studijskog programa u okviru Tehničkog fakulteta u Boru. Na ovaj način studijski program inženjerskog menadžmenta u potpunosti ostvaruje ciljeve Tehničkog fakulteta u Boru i njegove misije – zadovoljavanje iskazane potrebe mlade generacije za visokoškolskim obrazovanjem. Posebno veliki interes studenata za studiranje na ovom studijskom programu i njihovo brzo zapošljavanje, čak i u toku studiranja, na najbolji način potvrđuje društvenu opravdanost i korisnost funkcionisanja ovog studijskog programa u ovom delu Srbije. Prema tome, program obezbeđuje sticanje kompetencija koje su društveno opravdane i korisne.
– Usaglšenost svrhe programa sa zadacima organizacije
Ovako definisana svrha predmetnog programa u potpunosti ostvaruje misiju i ciljeve Tehničkog fakulteta u Boru – davanje adekvatnog odgovora zadovoljenju potreba mlade generacije za visokim obrazovanjem i integracijom stečenog znanja u evropskom obrazovnom prostoru kako radom u organizacijama materijalne proizvodnje i organizacijama za pružanje usluga, tako i za nastavak školovanja na master nivou.
– Formulacija svrhe realizacije studijskog programa
Svrha studijskog programa inženjerskog menadžmenta na osnovnim četvorogodišnjim akademskim studijama sa prezentiranim kurikulomom koji prati dobru praksu školovanja kadrova ovog profila na najboljim univerzitetima u Evropi i SAD-u, može se izraziti kroz sledeće aktivnosti:
a) Celovito izučavanje organizacija, načina upravljanja organizacijama i alociranja raspoloživih resursa kao i sagledavanje promena spoljašnjeg konteksta u kojem organizacije deluju;
b) Priprema za i/ili budući razvoj karijere u menadžmentu i međunarodnom globalnom okruženju preko razvijanja profesionalnih veština, a isto tako, i sposobnosti potrebnih za istraživački rad u ovim oblastima;
c) Razvijanje sposobnosti za primenu stečenih znanja i razumevanja kompleksnih pitanja u domenu inženjerskog menadžmenta, i to, kako sistemski, tako i kreativno kako bi se unapredila teorija i praksa menadžmenta;
d) Pospešivanje dugoročnog procesa učenja i profesionalnog razvoja tako da budući inženjeri menadžmenta mogu da rade samostalno i orginalno, te tako daju doprinos razvoju organizacija, menadžmenta i društva u celini.
Iz navedenih aktivnosti izvlače se osnovni elementi društvene opravdanosti i korisnosti ovog programa i njegove perspektive. Realizacijom ovako koncipiranog studijskog programa školuju se inženjeri menadžmenta koji poseduju prepoznatljivu kompetentnost kako u Srbiji tako i u evropskim i svetskim okvirima.
CILJEVI STUDIJSKOG PROGRAMA
– Kompetencije i kreativne sposobnosti
Teorija i praksa studijskog programa Inženjerskog menadžmenta odnosi se na planiranje, organizovanje, vođenje, kadrovanje i kontrolisanje- osnovne funkcije menadžmenta- u različitim kontekstima u svim organizacijama, bez obzira na to da li je o privatnom ili javnom sektoru reč, velikoj ili maloj organizaciji, novoj ili postojećoj. Centralni zadatak menadžera svodi se na definisanje nadprosečnih ciljeva organizacije i optimalno korišćenje raspoloživih resursa (materijalnih, finansijskih, ljudskih, fizičkih …) radi ostvarivanja definisanih ciljeva.
Takođe, ovaj studijski program uključuje razvoj kreativnih sposobnosti, sistemsko razmatranje problema i sposobnosti kritičkog razmišljanja, razvijanje sposobnosti za timski rad i ovladavanje specifičnim praktičnim veštinama za obavljanje profesije. Poseban cilj ovog studijskog programa je sticanje znanja iz inženjerskih i biheviorističkih disciplina koje daju mogućnosti da uz upotrebu informacionih tehnologija i ekspertskog znanja iskažu razumevanje ekonomskih i društvenih odnosa na relaciji kompanija – okruženje.
– Ciljevi studijskog programa i visokoškolska ustanova
Poseban cilj ovog studijskog programa, u skladu sa strategijskim ciljevima Tehničkog fakulteta u Boru, je razvijanje svesti inženjera menadžmenta o potrebi stalnog poboljšanja svih procesa u kompaniji na principima Demingove filozofije kroz četrnaest aksioma savremenog poslovanja, što se ostvaruje kroz kontinuitet učenja radi sticanje novih znanja korišćenjem najbolje prakse. Takođe, cilj ovog studijskog programa je razvoj sposobnosti za poimanje i implementaciju opštih međunarodnih standarda kao i specifičnih standarda kao što su standardi iz oblasti: kvaliteta, zaštite životne sredine, bezbednosti zaposlenih i drugih.
Poseban cilj programa je obrazovanje stručnjaka osposobljenih za timski rad, sposobnosti komunikacije sa drugim ljudima i prenošenja znanja na saradnike kao i komuniciranja s javnošću.
Prema tome, izučavanje inženjerskog menadžmenta je usmereno na uspešno delovanje svih tipova organizacija kroz sistem stalnih poboljšanja što treba da rezultira kontinuiranim rastom i razvojem. U saglasnosti sa navedenim, osnovni cilj ovog programa da studente uvede u široki spektar teorijskih i praktičnih principa menadžmenta. Studenti će moći da shvate ključne funkcije menadžmenta, a imaće i mogućnosti da primene osnovne menadžerske veštine poput rešavanja problema, timskog rada, komuniciranja, odlučivanja u uslovima neizvesnosti itd. Studijski program sadrži i bihevioralni pristup, koji naglašava kvalitativne aspekte menadžmenta.
Ostvarivanje ovih ciljeva kroz predmetni studijski program daje doprinos ostvarenju ukupnih ciljeva Tehničkog fakulteta u Boru da obrazuje kvalitetne kadrove i vrši transfer znanja u privredu i društvo i na taj način opravdava svrhu svog postojanja u ovom delu Srbije.
– Jasnost formulacije ciljeva studijskog programa
Ovako definisani ciljevi jasno definišu obaveze za nastavnike i studente u toku realizacije ovog studijskog programa. Ostvarivanje ovako definianih ciljeva se najbolje vidi kroz ostvarene rezultate u toku samoevaluacije kvaliteta rada tri godine nakon prve akreditacije i izveštaja KAPK-a o rezultatima spoljašnje provere kvaliteta.
(Izveštaj o spoljašnjoj proveri osiguranja kvaliteta na Tehničkom fakultetu u Boru)
KOMPETENCIJE DIPLOMIRANIH STUDENATA
– Sticanje opštih sposobnosti
Savladavanjem studijskog programa inženjerskog menadžmenta student stiče opšte sposobnosti za analizu, sintezu i predviđanje mogućih rešenja problema sa odgovarajućim posledicama. Ove sposobnosti daju kompetencije inženjerima menadžmenta na studijskom programu inženjerskog menadžmenta da sagledavaju potrebe preduzeća kako kroz kratkoročno tako i kroz dugoročno (strategijsko) planiranje razvoja, kao i rešavanje svakodnevnih praktičnih problema i vođenja procesa u realnom vremenu, donošenje odluka metodama višekriterijumskog odlučivanja u uslovima neizvesnosti kao i vođenje kompleksnih projekata na principima projekt menadžmenta kroz projektovanje, organizaciju i kontrolu proizvodnje.
Sposobnosti alociranja fizičkih, finansijskih, materijalnih i ljudskih resursa sa posebnim osvrtom na razvoj ljudskih resaursa (HRM i HRD), su specifične kompetencije koje krase inženjere menadžmenta. Razvijanje komunikacijskih veština i saradnje sa ljudima u kompaniji i ljudima u okruženju u cilju harmonizacije odnosa u kompaniji i harmonizacije odnosa kompanije sa okruženjem uz negovanje principa profesionalne i lične etike su kompentencije po kojima se inženjeri menadžmenta već prepoznaju u kompanijama u kojima rade, o čemu svedoče rezultati evaluacije kvaliteta diplomiranih inženjera menadžmenta u kompanijama gde rade. Samoevaluacija je vršena u skladu sa pravilnikom za ocenu kvaliteta i kompetencija diplomiranih studenata. Samostalno istraživanje i statistička obrada rezultata korišćenjem savremenih paketa omogućuju donošenje adekvatnih zaključaka za šta su diplomirani inženjeri sa ovog studijskog programa posebno osposobljeni.
– Sticanje predmetno –specifičnih sposobnosti
Predmetno-specifične sposobnosti koje se stiču savladavanjem ovog studijskog programa ogledaju se u sistemskom pristupu i modelovanju poslovnih procesa i poslovnih sistema što je jedna od ključnih kompetencija inženjera menadžmenta koja ih razlikuje od drugih obrazovnih profila zbog čega su traženi u uspešnim kompanijama. Projektni pristup rešavanju složenih problema uz korišćenje savremenih alata i tehnika odlučivanja i operacionih istraživanja, daje prepoznatljivu kompetenciju inženjera menadžmenta koja mnogima omogućuje brzi razvoj profesionalne karijere u velikim – globalnim kompanijama. Primena savremenih standarda kvaliteta, zaštite životne sredine i zaštite na radu uz racionalno korišćenje resursa na principim održivog razvoja su veštine koje se logično razvijaju kroz ovaj studijski program. Razvijene veštine korišćenja komunikacionih tehnologija i pristup relevantnim bazama podataka, daju kompetencije za saradnju sa okruženjem (javnim, stučnim, naučnim…). Inženjeri menadžmenta obučeni su za pripremu i javnu prezentaciju rezultata svog rada.
Inženjeri menadžmenta kroz realizaciju predmetnog studijskog programa obučeni su za nastavak školovanja na višem nivou studija (II stepen) u okviru iste struke ili u okviru neke od disciplina u okviru polja tehničko-tehnoloških nauka. U njihovom obrazovanju posebna pažnja se posvećuje razvoju sposobnosti za timski rad i ravoj profesionalne i poslovne etike. Kvalitet ostvarenih rezultata u dosadašnjoj realizaciji ovog studijskog programa na OAS-u mogu se videti preko vrednovanja kvaliteta diplomiranih inženjera menadžmenta od strane poslodavaca, kao i mišljenja dipomiranih studenata o kvalitetu studijkog programa koga su završili.(Brošura- Šta o studijskom programu Inženjerski menadžment misle diplomirani studenti)
KURIKULUM
– Struktura kurikuluma
Kurikulum osnovnih akademskih studija na studijskom programu Inženjerski menadžment formiran je korišćenjem najbolje prakse sa univerziteta u Evropi i SAD-u) tako da bi se ostvarili postavljeni ciljevi. U okviru ovog kurikuluma napravljena je predhodna studija i uporedna analiza kurikuluma iz ove oblasti (Referenca). Izmenjeni kurikulum posle petogodišnjeg iskustva u realizaciji kurikuluma akreditovanog 2009. godine, podrazumeva uvođenje novog izbornog modula – Informatički menadžment i dva nova predmeta: Teorija pouzdanosti i Upravljanje rizikom. Ova promena nastala je kao rezultat unapređenja programa proizašlog iz zahteva od strane poslodavaca prilikom vrednovanja kvaliteta diplomiranih studenata od strane poslodavaca.
U strukturi kurikuluma raspoređeni predmeti po semestrima obezbeđuju najmanje 20 časova aktivne nastave nedeljno u kome je teorijska nastava zastupnjena sa više od 50%. Ukupan broj ESPB bodova iznosi 30 po semestru, odnosno 240 zbirno u toku četvorogodišnjih studija (Nastavni plan) . Nastavnici i saradnici angažovani za realizaciju nastave nalaze se na sledećoj strani: Članovi
Svi predmeti osim predmeta Engleski jezik 1, 2 i 3 su jednosemestralni i vrede odgovarajući broj ESPB bodova pri čemu jedan bod približno odgovara 30 časova aktivnosti studenta. Raspored predmeta u nastavnom planu je takav da se potrebna znanja za realizaciju predmeta stiču u predhodnim predmetima.
Studijski program je usaglašen sa evropskim standardima i odredbama Zakona o visokom obrazovanju u pogledu uslova upisa, trajanja studija, uslova prelaska u narednu godinu studija, sticanje diplome i načina studiranja.
Sastavni deo kurikuluma inženjerskog menadžmenta je Stručna praksa i praktičan završni rad u trajanju od 60 časova (zahtev standarda je najmanje 45 časova) koji se realizuje u odgovarajućim privrednim društvima, javnim ustanovama , naučno-istraživačkim ustanovama i organizacijama za obavljanje inovativnih aktivnosti.
Student završava studije izradom završnog rada koji se sastoji od teorijsko-metodološke pripreme neophodne za produbljeno razumevanje oblasti iz koje se radi završni rad i izrade završnog rada koji predstavlja primenu stečenih znanja i veština na konkretnom praktičnom primeru.
Student završava studije kada položi predviđene ispite i obezbedi 240 ESPB bodova a na kraju odbrani završni rad pred tročlanom komisijom nastavnika koji drže nastavu na ovom studijskom programu.
Prikazani rezultati ukazuju da su kvantitativni zahtevi ovog standarda ispunjeni u celini. Izmene i dopune nastavnog plana usvojilo je Nastavno-naučno veće Fakulteta, na koje je saglasnost dao Senat Univerziteta u Beogradu čime je potvrđena stručna opravdanost strukture ovog kurikuluma.
– Opis predmeta
Opis predmeta, sa nazivom tipom predmeta semestrom i godinom studija, brojem ESPB bodova, ime nastavnika, ciljem kursa, očekivanim ishodima, preduslovima za pohađanje, sadržajem predmeta, preporučenom literaturom, metodama izvođenja nastave, načinom provere znanja i ocenjivanjem dato je za svaki predmet posebno u propisanom formularu: Lista predmeta
– Zastupljenost pojedinih grupa predmeta u kurikulumu
U strukturi studijskog programa zastupljen je sledeći odnos pojedinih grupa predmeta u odnosu na ukupan broj ESPB bodova:
– akademsko – opšteobrazovnih 15,60% (zahtev standardom oko 15 %)
– teorijsko – metodoloških 19,50 % (zahtev standarda oko 20%)
– naučno-stručnih 35,11 % ( zahtev standarda oko 35 % )
– stručno – aplikativnih 29,79% (zahtev standarda oko 30%)
– Izbornost
Takođe, zadovoljen je zahtev da najmanje 20% bude izbornih predmeta, koji u predloženom kurikulumu iznosi 20,83 %.
KVALITET, SAVREMENOST I MEĐUNARODNA USAGLAŠENOST STUDIJSKOG PROGRAMA
– Savremenost znanja koja nudi studijski program
Kurikulum studijskog programa Inženjerski menadžment osnovnih akademskih studija razvijen je korišćenjem najbolje prakse u ovoj oblasti i kao takav daje studentima najnovija naučna saznanja iz oblasti planiranja, organizovanja, kadrovanja, vođenja i kontrolisanja u složenim poslovnim sistemima. U realizaciji nastave koriste se savremeni softverski paketi koji omogućuju studentima praktičnu primenu složenih alata i tehnika u rešavanju problema iz struke definisane ovim studijskim programom.
– Celovitost i sveobuhvatnost studijskog programa
Studijski program je celovit i nastao je upoređenjem brojnih iskustava pre svega u američkom obrazovnom prostoru koja su prihvaćena na univerzitetima u evropskom obrazovnom prostoru. Sa drugim studijskim programima na Tehničkom fakultetu u Boru je samo delimično usaglašen jer oni predstavljaju druge naučne oblasti: Rudarsko, Tehnološko i Metalurško inženjerstvo. Zbog univerzalnosti i savremenosti studijskog programa inženjerskog menadžmenta, iz ovog studijskog programa na drugim studijskim programima na Tehničkom fakultetu u Boru preuzeti su nastavni sadržaji sa ovog studijskog programa iz oblasti: Informatike, Statistike, Upravljanja kvalitetom i Ekološkog menadžmenta.
– Usaglašenost studijskog programa sa inostranim ustanovama u EU i SAD-u
Studijski program inženjerskog menadžmenta na osnovnim akademskim studijama usaglašen je sa brojnim studijskim programima ove vrste na američkim i evropskim univerzitetima. Uporednom analizom sedam studijskih programa u EU i SAD-a obrazovnom prostoru, utvrđen je veliki stepen saglasnosti sa predmetnim studijskim programom.
Usklađenost studijskog programa Inženjerskog menadžmenta sa akreditovanim studijskim programima iz američkog i evropskog obrazovnog prostora može se utvrditi uvidom u studijske programe sledećih visokoškolskih institucija:
A. Evropski obrazovni prostor:
1. KTH Royal Institute of Technology, Sweden, (Degree Progr. in Industrial Engineering and Management):
http://www.kth.se/en/itm/inst/indek/avdelningar/industriell-management/utbildning-1.307051;
http://www.kth.se/student/kurser/avdelning/ME/kurser?&l=en.
European University of applied Sciences- Industrial Management – Brühl, Germany:
Esslingen University of Applied Sciences, Germany (International Industrial Management):
4. Lappeenranta University of Technology, Finland, Department of Industrial Management
http://www.lut.fi/web/en/school-of-industrial-engineering-and-management;
B) Američki obrazovni prostor:
1. Texas Tech University, Whitacre College of Engineering, Department of Industrial Engineering, USA (Bachelor of Science in Industrial Engineering)
http://www.depts.ttu.edu/ieweb/undergrad/curriculum.php;
2. PURDUE University- Krennert School of Management-USA:
http://www.krannert.purdue.edu/undergraduate/academics/industrial-management/home.asp
http://www.krannert.purdue.edu/undergraduate/academics/industrial-management/plan-of-study.asp.
http://www.krannert.purdue.edu/undergraduate/current-students/im/Fall%202013/2013%20IM%20POS.pdf
3. MIT Sloan School of Management-USA:
http://mitsloan.mit.edu/undergrad/requirements.php;
http://mitsloan.mit.edu/undergrad/minor-managesci.php.
– Strukturna usaglašenost sa standardima za akreditaciju
Studijski program je strukturno u potpunosti usaglašen sa Standardima za akreditaciju u pogledu: strukture programa, napredovanje studenata tokom studija, kadrovskim i prostornim resursima za realizaciju uz savremenost nastavnih sadržaja u kurikulumu u skladu sa savremenom praksom realizacije obrazovnog procesa u evropskom i američkom obrazovnom prostoru.
– Usaglašenost studijskog programa sa standardima EU
Studijski program inženjerskog menadžmenta je takođe usaglašen u pogledu uslova upisa, trajanja studija, uslova prelaska u narednu godinu, sticanja diplome i načina studiranja sa odredbama Zakona o visokom obrazovanju koji uzima u obzir vrednosti evropskog obrazovnog prostora, kao i evropske standarde u oblasti visokog obrazovanja. Predmeti su jednosemestralni, osim Engleskog jezika, i u toku realizacije nastave u predispitnim obavezama student može steći 30 do 70 bodova a ostatak do 100 bodova na samom ispitu. Za svaki predmet definisan je broj ESPB bodova proporcionalan aktivnostima studenta u savlađivanju nastavnog programa (1 ESPB bod odgovara 30 sati rada). Zbir ESPB bodova u jednom semerstru iznosi 30 a u godini 60. U toku četvorogodišnjeg školovanja student stiče 240 bodova. Ove činjenice ukazuju da je program usaglašen sa Evropskim standardima u oblasti visoikog obrazovanja, kao i sa zakonom o visokom obrazovanju u Srbiji.
UPIS STUDENATA
– Broj studenata koji se upisuje
Broj studenata koji će se upisivati na prvu godinu osnovnih akademskih studija na studijskom programu Inženjerski menadžment na Tehničkom fakultetu u Boru iznosi 120 što zahteva jednu grupu predavanja i dve grupe vežbi na svim predmetima s obzirom da su vežbe auditornog tipa ili se izvode u računarskoj laboratoriji kada se grupa deli na manji broj studenata. Na predmetima koji se sa ovog studijskog programa preuzimaju na druge studijske programe u okviru Tehničkog fakulteta u Boru, (Informatika 1; Informatika 2 i Statistika) ukupan broj studenata je 240 (koliko je predviđeno za upis na I godinu studija na svim studijskim programima) tako da se jedino nastava na ovim predmetima drži u dve grupe što se uklapa u normativ grupe za predavanja od 180 studenata (dve grupe sa po 120 studenata) što je u skladu sa veličinom amfiteatra kojim raspolaže Fakultet (kapacitet amfiteatra je 200 studenata). Ovaj broj studenata je u skladu sa kadrovskim i prostornim mogućnostima Fakulteta da bi se nastava realizovala kvalitetno po zahtevima koji proizilaze iz Bolonjskog procesa.
– Vrste znanja koje se proveravaju pri upisu
S obzirom da je interesovanje za studije na studijskom programu Inženjerski menadžment na Tehničkom fakultetu u Boru mnogo veće od predviđenih 120 mesta na ovom studijskom programu (desetogodišnja praksa pokazuje da se na ovom prostoru može obezbediti više od 200 studenata), selekcijom kroz prijemni ispit iz oblasti Ekonomije ili Matematike (kako je predviđeno pravilnikom) obezbediće se kvalitet studenata koji je neophodan za savlađivanje ovog zahtevnog studijskog programa. (Pravilnik o upisu na osnovne studije)
OCENJIVANJE I NAPREDOVANJE STUDENATA
– Polaganje ispita
Polaganjem ispita student potvrđuje da je savladao gradivo predviđeno programom datog predmeta i na taj način osvaja broj ESPB bodova, koji su predviđeni za dati ispit u skladu sa nastavnim planom studijskog programa Inženjerski menadžment.
– Broj ESPB bodova po predmetu
Svaki predmet u nastavnom planu rangiran je sa određenim brojem bodova koje student ostvaruje kada sa uspehom položi ispit, tako da ukupan broj ESPB bodova po semestru iznosi 30, odnosno 60 po godini studija (Nastavni plan)
– Metodologija određivanja ESPB bodova po predmetu
Svaki predmet je vrednovan određenim brojem ESPB bodova u zavisnosti od obima i vrste aktivnosti koje student treba da realizuje u procesu savladavanja gradiva koje je predviđeno za svaki predmet pojedinačno. Broj ESPB bodova utvrđen je za pojedine predmete po jedinstvenoj metodologiji koja je usvojena na Fakultetu i odnosi se na sve studijske programe.
Svakom predmetu se dodeljuje odgovarajući broj ESPB bodova tako da ukupno opterećenje studenta tokom godine studija iznosi 1800 sati rada, odnosno 60 ESPB bodova ( jedan bod vredi 30 sati rada). U zavisnosti od opterećenja studenata na predmetu (aktivna nastava, seminarski, grafički i ostaloi radovi, konsultacijem vreme za spremanje i polaganje ispita) jedinstveno se dodeljuje odgovarajući broj ESPB bodova. Broj bodova za svaki predmet datog studijskog programa se određuje na zajedničkom sastanku šefova katedri na kojima se predmet realizuje i predmetnog nastavnika (Lista predmeta)
– Praćenje uspešnosti savlađivanja nastavnog gradiva
Uspešnost savlađivanja gradiva od strane studenata prati se tokom školske godine u procesu realizacije nastave kroz sledeće vidove: pripremljenost studenata i njegovo prisustvo i aktivno učestvovanje u nastavi, izrada seminarskih radova, projekata i drugih zadataka kao i parcijalne provere znanja putem kolokvijuma. Svaka od ovih aktivnosti na svakom predmetu je posebno vrednovana određenim brojem poena u zavisnosti od radnog opterećenja studenta za njeno savlađivanje. Na taj način, student u predispitnim obavezama u proseku ostvaruje najmanje 30 poena a najviše 70 od ukupno 100 poena koliko je maksimalno moguće ostvariti polaganjem ispita.
Na sajtu studijskog programa www.menadzment.tfbor.bg.ac.rs za svaki predmet transparentno i kontinuirano se prati napredovanje studenata u toku nastave.
U skladu sa Statutom Fakulteta prolaznost studenata u svakom ispitnomn roku razmatra Veće odseka za menadžment i donosi odgovarajuće mere za poboljšanje. Od početka 2013. godine na sajtu Fakulteta (Podsajt studijskog programa inženjerski menadžment (www.menadzment.tfbor.bg.ac.rs) javno se ističu ostvareni rezultati sa preporukama za poboljšanje.
– Sticanje poena u predispitnim obavezama
U okviru svakog predmeta jasno su definisane predispitne obaveze: pripremljenost i prisustvo nastavi (predavanja i vežbe), kolokvijumi, seminarski radovi, projekti i drugi specifični zadaci sa brojem poena koje svaka obaveza donosi, a ostatak do 100 poena može se ostvariti na samom ispitu. U predispitnim obavezama student ostvaruje na svakom predmetu od 30 do 70 poena, u skladu sa specifičnošću svakog predmeta posebno.
– Način sticanja poena
Za svaki predmet je jasno definisan proces sticanja poena u predispitnim obavezama po svakoj pojedinačnoj aktivnosti u okviru predispitnih obaveza tokom odvijanja nastave, kao i aktivnostima pri polaganju ispita. Za svaki predmet je na podsajtu fakulteta www.menadzment.tfbor.bg.ac.rs jasno data informacija studentima o strukturi poena u pojedinim aktivnostima nastavnog procesa.
– Ocenjivanje studenata
U zavisnosti od broja ukupno osvojenih poena, u predispitnim obavezama i na samom ispitu, uspeh studenta na ispitu se izražava ocenom u rasponu 5 (nije položio) do 10 (odličan-izuzetan) i to:
- manje od 50- pet (nije položio);
- 51÷60- šest (dovoljan);
- 61÷70- sedam (dobar);
- 71÷80- osam (vrlo dobar);
- 81÷90- devet (odličan);
- 91÷100- deset (odličan- izuzetan).
NASTAVNO OSOBLJE
– Broj nastavnika
Nastavnici koji izvode nastavu na studijskom programu Inženjerski menadžment na Tehničkom fakultetu u Boru izabrani su po vrlo visokim kriterijumima na Univerzitetu u Beogradu.
Broj nastavnika odgovara zahtevima tako da je ukupno opterećenje svakog nastavnika na I i II nivou studija ispod predviđenog opterećenja od 6 časova nedeljno na godišnjem nivou. Tako na primer, ukupan broj časova predavanja na studijskom programu, uvažavajući broj studenata od 120 kao i na predmetima koje preuzimaju drugi studijski programi sa fakulteta u Boru, gde je dodatni broj studenata 120 (samo tri predmeta), podrazumeva jednu grupu predavanja na svim predmetima i dve grupe predavanja na zajedničkim predmetima koje preuzimaju drugi studijski programi (ukupno tri predmeta).
Na studijskom programu angažovano je 23 nastavnika od toga 21 nastavnik je u stalnom radnom odnosu i 2 nastavnika u dopunskom radnom odnosu (30÷70 % angažovanja).
– Broj saradnika
Na studijskom programu Inženjerski menadžment angažovano je 10 saradnika, koji su u stalnom radnom odnosu.
– Uže naučne oblasti za koje su birani nastavnici i saradnici
Nastavnici i saradnici birani su za uže naučne oblasti koje čine studijski program Inženjerski menadžment i to: Matematika, Informatika, Engleski jezik, Ekonomija, Društvene nauke, Pravne nauke, automatika i računarska tehnika i Industrijski menadžment, a svi izbori su verifikovani na odgovarajućim stručnim većima Univerziteta u Beogradu prema dosta visokim kriterijumima. Reference svih nastavnika i saradnika istaknute su na sajtu Odseka za menadžment u okviru stranice Članovi . Takođe, za nastavnike sa drugih fakulteta, koji su angažovani na studijskom programu postoje saglasnosti njihovih fakulteta.
ORGANIZACIONA I MATERIJALNA SREDSTVA
– Potreban prostor
Za izvođenje studijskog programa Inženjerskog menadžmenta na sva tri nivoa studija obezbeđeni su potrebni organizacioni i materijalni uslovi koji omogućuju izvođenje nastave na savremenom nivou.
Za predviđeni broj studenata na ovom studijskom programu sva tri nivoa studija:
I nivo: 120 h 4 = 480;
II nivo: 48 h 1 = 48;
III nivo: 20 h 3 = 60.
Ukupno: 588 studenta;
Broj mesta za studente u prostorijama gde se izvodi nastava ovog studijskog programa iznosi: 734 – (20 + 31 + 6) = 671 >588 (U zagradi su mesta u biblioteci, nast.kabinetima i laboratorijama za nastavnike)
Potreban bruto prostor iznosi najmanje 588 h 4 = 2352 m2.
Neto prostor za studijski program 588 x 2 = 1176 m2, a površina prostorija za izvođenje nastave iznosi 1205 m2.
Fakultet raspolaže ukupnim bruto prostorom od 6146 m2 >> 2352 m2. Imajući u vidu da na ostalim studijskim programima fakultet bi trebalo da obezbedi prostor za još 575 studenta na svim godinama i nivoima studija (575 h 4 = 2300 m2). Odnosno 2352 + 2300 = 4652 << 6146 m2.Čime Fakultet raspolaže dovoljnim prostor, kako za studijski program Inženjerski menadžment tako i za Fakultet u celini. Ili za neto prostor za Fakultet u celini 1163 x 2 = 2326 m2 Fakultet raspolaže sa površinom laboratorijskog i učioničkog prostora od ukupno 2618 m2 sa 1252 mesta.
– Kvalitativne karakteristike raspoloživog prostora
Veličina prostorija odgovara broju studenata u grupama za predavanja i vežbi. Biblioteka je opremljena solidnom literaturom koja je uglavnom novijeg datuma. Istovremeno, u biblioteci u skladu sa Pravilnikom o korišćenju biblioteke može se neograničeno koristiti internet, a izvori na SCOPUS-u i KOBSON-u su dostupni svim studentima, što znači najsavremenija literatura.
– Tehnička oprema za izvođenje nastave
Tehnička oprema za izvođenje nastave, s obzirom na karakter studijskog programa Inženjerskog menadžmenta izvodi se na najsavremeniji način: svaki nastavnik koristi laptop računar sa mogućnošću priključka na internet, koji postoji u svakoj učionici, prezentacija putem LCD projektora, pametnih tabli, kao i izvođenje računarskih vežbi u računarskim kabinetima (ima ih četiri) korišćenjem odgovarajućih softverskih paketa.
– Bibliotečki resursi
Biblioteka Fakulteta raspolaže knjižnim fondom od preko 20.000 naslova. Naslovi koji se odnose na studijski program stalno se dopunjuju. Broj knjiga relevantnih za studijski program je iznad 100.
– Udžbenički resursi
Svi predmeti su pokriveni udžbeničkom literaturom gde su u poreko 90 % slučajeva autori predmetni nastavnici i gde je udžbenik u papirnoj i elektronskoj verziji (za predmete gde se materija brzo menja). Udžbenici u izdanju Fakulteta mogu studenti da kupuju u skriptarnici fakulteta, a udžbenike sa drugih fakulteta na početku svake školske godine Fakultet organizovano obezbeđuje za sve zainteresovane studente. Na podsajtu katedre za svaki predmet u elektronskoj formi dostupni su studentima materijali poput autorizovanih predavanja ili elektronskih verzija udžbenika (www.menadzment.tfbor.bg.ac.rs).
– Potrebna informaciona tehnologija za izvođenje nastave
Za realizaciju nastavnog programa obezbeđena je adekvatna informatička tehnologija. Svi nastavnici imaju “fiksne” i laptop računare koje je obezbedio Fakultet i internet priključke u svakom kabinetu, učionici i laboratoriji. Iz predmeta gde je to potrebno nastava se izvodi u jednom od četiri računarska kabineta.
Svi nastavnici i saradnici smešteni su u kabinete (jedan do dva nastavnika u svakom kabinetu) sa fiksnim računarom (ili laptop ili oba) i priključkom na internet.
Tesna povezanost nastavnog procesa sa praksom se realizuje na taj način što kroz stručnu praksu, koje studenti studenti obavljaju u kompanijama koje “de facto” predstavljaju nastavne baze Fakulteta širom Srbije, na najbolji način spaja studente sa budućim poslodavcima s obzirom da provode izvesno vreme u razvojnim centrima ovih organizacija.
KONTROLA KVALITETA
– Kontrola kvaliteta studijskog programa
Kontrola kvaliteta realizacije studijskog programa vrši se u skladu sa Politikom kvaliteta, Pravilnikom o udžbenicima, Statutom Fakulteta, i Pravilnikom o obezbeđenju kvaliteta. (http://www.tfbor.bg.ac.rs/kvalitet/index.php)
Komisija za obezbeđenje i unapređenje kvaliteta u skladu sa usvojenim pravilnicima i procedurama sprovodi vrednovanje kvaliteta studijskih programa koji se realizuju na Fakultetu po sledećim elementima: kvaliteta pedagoškog rada nastavnika, kvaliteta naučno-istraživačkog rada (vrednuju nastavnici), kvaliteta udžbenika, kvaliteta ukupne organizovanosti nastave na Fakultetu, kvaliteta diplomiranih studenata (ocenjuju poslodavci), kvaliteta studijskog programa koga ocenjuju naši diplomirani studenti. Izveštaje ocenjivanja po pojedinim elementima vredovanja kvaliteta, Komisija dostavlja Nastavno-naučnom veću, gde se ovi izveštaji razmatraju i donose zaključci za poboljšanje kvaliteta. Izveštaji sa zaključcima Nastavno-naučnog veća ističu se na sajtu Fakulteta u segmentu Samoevaluacija (http://www.tfbor.bg.ac.rs/samoevaluacija/index.php). Svi rezultati dosadašnjih vrednovanja od 2007. godine po svim elementima vrednovanja istakuti su na sajtu Fakulteta za nivo OAS.
– Dinamika kontrole kvaliteta studijskog programa
Dinamika vrednovanja pojedinih elemenata kvaliteta studijskih programa na Fakultetu vrši se u skladu sa odredbama i procedurama odgovarajućih pravilnika i to: Pravilnika o vrednovanju kvaliteta pedagoškog rada nastavnika od strane studenata – dva puta godišnje; Pravilnika o udžbeničkoj literaturi – dva puta godišnje; Kvaliteta rezultata naučno-istraživačkog rada – jednom godišnje. Kvaliteta diplomiranih studenata od strane poslodavaca – jednom u tri godine. Kontinuirano vrednovanje kvaliteta studijskog programa od strane diplomiranih studenata.
Godinu dana posle akreditacije Fakultet je izvršio parcijalnu proveru kvaliteta kroz parcijalnu samoevaluaciju. Tri godine nakon akreditacije izvršena je spoljašnja provera kvaliteta od strane KAPK-a na osnovu sveobuhvatnog izveštaja o samoevaluaciji. Izveštaj KAPK-a o izvršenoj spoljašnjoj proveri kvaliteta je za Fakultet izuzetno pozitivan . U ovom izveštaju je ukazano na pravce daljeg delovanja radi dodatnih unapređenja kvaliteta. Subjekti na Fakultetu zaduženi za kvalitet čine napore da na mestima uočenih slabosti ostvare kontinuirana unapređenja kvaliteta. (http://www.tfbor.bg.ac.rs/samoevaluacija/index.php)
– Uloga studenata u vrednovanju kvaliteta studijskog programa
U vrednovanju elemenata kvaliteta koji se odnose na studente u realizaciji studijskog programa učestvuju studenti kroz samovrednovanje, anketiranjem dva puta godišnje, pred kraj svakog semestra. Kao i kroz njihovo članstvo u Komisiji za kvalitet i u radnim grupama koje sprovode vrednovanje, a dobijene izveštaje obavezno pre usvajanja na Nastavno-naučnom veću razmatra i daje preporuke Studentski parlament.
